Najcenniejsze. Tom 3. Ordery i odznaczenia. XX-XXI wiek.

W 2020 roku - roku stulecia powstania Muzeum Wojska Polskiego i zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej - oddajemy w Państwa ręce trzeci tom serii Najcenniejsze Muzeum Wojska Polskiego, kolejną część publikacji Ordery i Odznaczenia Polskie, obejmującą wiek  XX i XXI. Publikacja wpisuje się w obchody obu wspaniałych rocznic, podkreślając wzajemny związek wydarzeń sprzed wieku.

Rzeczpospolita Polska, odzyskawszy niepodległość w 1918 roku, stanęła przed dramatycznym wyzwaniem utrzymania suwerenności oraz kształtowania granic, jednocześnie odbudowując i formując swoją społeczno-polityczną tożsamość. Proces ten trwał dłużej niż same działania wojenne. Jednym z jego przejawów było odtworzenie i zbudowanie systemu odznaczeniowego, bardzo istotnego zarówno w sferze czysto wojskowej, niepodległościowej, jak i społecznej oraz państwotwórczej. Nawiązaniem do Rzeczypospolitej i podkreśleniem jej ciągłości po ponad wiekowej niewoli było wznowienie historycznych orderów: wojskowego Virtuti Militari oraz Orła Białego.  Odpowiedzią na bieżące potrzeby i wydarzenia, ich skalę i zróżnicowanie, było ustanowienie kolejnych odznaczeń:  Krzyża Walecznych, Orderu Odrodzenia Polski (słynnego ,,Polonia Restituta''), Krzyża i Medalu Niepodległości oraz Krzyża Zasługi. Podzielone na klasy lub stopnie, bądź z możliwością wielokrotnego nadawania, jak Krzyż Walecznych, uzupełnione odznaczeniami związanymi z walkami o niepodległość i regionalnymi wydarzeniami, stworzyły system odznaczeniowy Rzeczypospolitej. System ten, po 100 latach, z niewielkimi zmianami i uzupełnieniami wynikającymi z II wojny światowej, stanowi dziś punkt odniesienia i podstawę naszej tożsamości narodowej i państwowej. Świadczą o tym odnowione odznaczenia ostatnich 30 lat - okresu odzyskanej niepodległości i budowanej suwerenności.

Należy się cieszyć, że trudne lata II wojny światowej i późniejszej, prawie półwiecznej nocy PRL-owskiej, będące świadkami usiłowania zawłaszczenia niektórych odznaczeń i  wkomponowania ich w nowy, oderwany od polskiej historii system, nie zyskały trwałości. Jakże często nadanie, szczególnie tych najcenniejszych, nie miało nic wspólnego z zasługami, a czasami wręcz stało w sprzeczności z oryginalną ideą przyświecającą ich ustanowieniu. Ich obecność należy odnotować wyłącznie z muzealnego obowiązku. Mimo wszystko, część z nich posłużyła do wyróżnienia ludzi, którzy niezależnie od okoliczności i w warunkach, na które nie mieli wpływu, rzeczywiście poświęcili się i działali dla Polski.

W kontekście 100. rocznicy powstania Muzeum Wojska Polskiego, jego trwania i działalności w wieku XX i dzisiaj, należy wskazać, że dokonując wyboru zabytków do publikacji zmuszeni byliśmy dokonać ostrej  ich selekcji. Tak znaczna jest ilość muzealiów, które kwalifikowały się do zamieszczenia w kolejnym tomie Najcenniejszych. Niestety, wymagania edytorskie i dopuszczalna objętość wydawnictwa okazały się bezlitosne. Dumą napawa nas fakt, że świadczy to o tym, iż przez 100 lat istnienia Muzeum Wojska Polskiego skutecznie wypełniało swoją podstawową misję zabezpieczenia materialnych świadectw naszej historii dla przyszłych pokoleń Polaków.